Myanmars Landspelletje - Global Ground Media

Listen to this story (English).

In de bergen van de staat Chin ruikt de lucht naar smeulende houtvuren en de pijnbomen accentueren de paarse en blauwe rondingen van de bergtoppen.

De bewoners leven stille levens in de hooglanden, geïsoleerd en hoog in de bergen. Eeuwenlang hebben stammenoorlogen hier de grenzen tussen de clans bepaald. Veel gemeenschappen beheerden hun land met een systeem van zwerflandbouw. Het territorium van een dorp werd verdeeld in ‘lopils’ [velden], waaronder ook de bossen, brandhout en het dorp zelf. Het werd in verschillende stukken opgedeeld door de leider en gerespecteerd als gewoonterecht. Er was geen enkelvoudig eigendom van kavels of duidelijk omheinde perimeters. In de tijd voor de Britse overheersing werd het leven in een Chin gemeenschap door het collectief bepaald.

Gemeenschappen bewerkten het land zij aan zij: planten, oogsten en dan naar een nieuw stuk grond verhuizen om de bodem te laten rusten in een systeem van zwerflandbouw. Deze praktijk wordt met trots vermeld in de verhalen die de meeste boeren vertellen over het traditionele landbeheer van de Chin.

Echter, de Britten brachten het nieuwe idee van particulier grondbezit met zich mee en een wit stuk papier met een officieel stempel gaf aan wie het stuk grond bezat. Maar dit werd niet overal geïmplementeerd.

In de Chin staat, rond de hoofdstad Hakha, hebben nog veel dorpen een gemeenschappelijk grondbezit, terwijl anderen privébezit hebben. Maar deze traditionele manier van grondbezit wordt binnenkort verstoord.

Een wijziging van de Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law (VFV) werd ingevoerd op 11 september 2018. Het vereist dat alle grond die als VFV wordt beschouwd, binnen zes maanden wordt geregistreerd. Als mensen hun land niet binnen dit tijdsbestek registreren, worden ze beschouwd als criminelen die ongeoorloofd hun eigen terrein betreden.

Chin-grondbezitter Dawt Cung geeft aan dat er in 1992, 2012 en 2016 land van hem afgenomen is. In 1945 hadden zijn ouders 195 hectare, die uiteindelijk aan hem werden doorgegeven. Hij heeft nu nog slechts 15 hectare over op zijn naam. Verontwaardigd ging Dawt Cung de straat op om te protesteren.

Anderen die land hadden dat van onder hun voeten werd weggenomen, namen deel aan de protesten. De Chin-grondbezitters reisden 14 keer naar Naypyidaw, de hoofdstad van Myanmar, om te proberen de minister van Landbouw te ontmoeten. Thuis marcheerden ze door de hoofdstraat van Hakha en eisten ze een eind aan de landroof.

This slideshow requires JavaScript.

1. & 2. Dawt Chung houdt zijn families landregistratie omhoog. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)
3. Dawt Chung houdt zijn families landregistratie omhoog. Hij houdt het papier tegen het licht om het officiële Britse watermerk aan de achterkant te laten zien. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)

“De situatie wordt langzaam beter voor ons, maar ik ben nog steeds diepbedroefd dat de overheidsfunctionarissen ons land gebruiken voor hun eigen bedrijf en winst”, zegt Dawt Cung tijdens een kopje thee terwijl hij een stoel van koeienhuiden zit in zijn huis in Hakha.

Nog steeds vechtend om zijn land terug te krijgen, is hij nu nog bezorgder om de VFV-wijziging.

Hij is het oneens met het concept zelf.

“Er bestaat geen VFV-land, […] dus de overheid moet stoppen dit te beweren. Er zijn geen natuurlijke hulpbronnen in de Chin staat dus iedere overheidsfunctionaris wil geld verdienen aan ons land,” legt Dat Chung uit.

De deadline voor registratie, 11 maart, is inmiddels verlopen.

Hoe werkt het proces?

De VFV-wet werd geboren uit het concept “woestenij” dat door de Britse kolonisatoren werd gebruikt. De “Regel voor de toekenning van woestenij” wet uit 1861 introduceerde dit idee en legde de basis voor de ontwikkeling van plantages ten voordele van de Britse en lokale elites. De VFV-wet heeft deze Britse wet uiteindelijk in 2012 vervangen.

Op grond van deze wet geldt dat als een landeigenaar beslist om hun land als VFV te registreren, zij niet het volledige officiële eigendom over hun land zullen verkrijgen. In plaats daarvan krijgen ze een huurcontract van 30 jaar.

“Ze laten ons nu het VFV-land registreren en het contract duurt 30 jaar. Als de 30 jaar voorbij is, staat het land voor het grijpen en kan het binnenkort van iemand anders zijn [als ik geen nieuwe aanvraag doe],” stelt de Chin Minister van het Parlement Mo Za Tlem, wier land ook werd ingenomen in Hakha en wie nog steeds vecht voor compensatie. Ze benadrukt, “dit is erg gevaarlijk voor ons.”

Voor wie afstand doet van hun gebruikelijke rechten om een VFV-vergunning aan te vragen uit angst voor mogelijke gevangenisstraf, is het proces traag en complex. In veel etnische gebieden hebben mensen vaak geen certificaat van grondbezit – bekend als de formulier 7 registratie in Myanmar.

“Het proces is verwarrend en de regels en voorschriften zijn niet gedefinieerd door de VFV-commissie”, zegt Landadviseur Glenn Hunt, die samenwerkt met OneMap Myanmar, een groep die bezig is een open, toegankelijk landgegevensplatform voor Myanmar te creëren.

“Tot we de kleine lettertjes te zien krijgen, […] blijven deze gemeenschappen bang,” voegt hij toe.

Iedereen wiens aanvraag is afgewezen, wordt uitgezet zonder recht op beroep. Iedereen die is veroordeeld voor het ongeoorloofd betreden van een terrein, krijgt twee jaar gevangenisstraf en een boete van 500.000 Myanmarese kyat (US $324).

Adjunct-directeur van het ministerie van Landbouw, Veehouderij en Statistiek Hlwa Moe verdedigde de sancties van de overheid voor het ongeoorloofd betreden van een terrein. “Ik denk dat we actie nodig hebben voor elke vorm van wetgeving, daarom is deze straf uitgevaardigd”, zei hij tegen Global Ground Media.

Motivatie achter de wetswijziging?

Myanmar heeft een lange, nare geschiedenis van landroof.

Onder de militaire heerschappij werd land van landeigenaren geconfisqueerd voor het leger om grote barakken te bouwen en samen te werken met trawanten om controversiële mijnen en waterkrachtcentrales te bouwen die lokale gemeenschappen ontheemd achterlieten, vaak zonder compensatie. Toen de Nationale Liga voor Democratie (NLD) onder Aung San Suu Kyi campagne voerde voor de nationale verkiezingen van 2015, stond het aanpakken van landroof hoog op hun manifest.

Veel etnische minderheden hoopten dat ze hun land snel weer terug zouden krijgen zodra de NLD de macht had overgenomen.

Een deel van dit land was door het leger geclassificeerd als “woestenij”, terwijl andere gebieden in overheidsdossiers worden beschreven als VFV-land. Toch zijn deze gegevens gebrekkig, zeggen veel landrechtengroepen, omdat ze in beslag genomen woestenijen en land bevatten dat onterecht is geregistreerd als VFV, terwijl het in feite nog steeds actief wordt gecultiveerd door boeren.

De United Nationalities Alliance, een dergelijke landrechtengroep, heeft vanaf het begin sterk bezwaar gemaakt tegen de VFV-wet, nog voordat de wijziging werd voorgesteld. Ze beschouwen deze wet als onderdeel van een roofzuchtig beleid dat erop gericht is buitenstaanders etnisch land te laten binnendringen.

“De bepalingen die 30.000 acres (12.140 ha) grond voor 30 jaar toekennen, zijn niet voor de pachters, maar duidelijk voor binnenlandse en internationale investeerders, trawanten en opportunistische rijke personen”, luidt hun verklaring, die is vrijgegeven naar aanleiding van de VFV-wijziging.

Ondertussen zegt Hunt, de landadviseur, dat het onduidelijk is wat de werkelijke bedoeling van de regering is met het introduceren van deze wijziging. Aan de ene kant, zegt hij, zou het een stap in de richting kunnen zijn van het terugnemen van land van slecht presterende eigenaars “om land terug te geven aan landloze boeren.”

Aan de andere kant kan er kwaadwillende intentie achter de zet zitten.

“Deze wet is consequent gebruikt voor het toekennen van grote stukken land aan investeerders, waarbij vaak land wordt weggenomen dat gewoon in gebruik is in etnische gebieden”, zegt Ben Hardman, adjunct-juridisch directeur van Earth Rights International bij Voice of America.

Myanmar is rijk aan natuurlijke hulpbronnen, van jademijnen in de deelstaat Kachin tot olie- en gasvoorraden in de staat Rakhine. Hoewel de Chin staat het meeste VFV-land heeft, is het grootste deel van de regio bergachtig, met slechte infrastructuur en wegen. Dit betekent dat staten met meer vruchtbare grond voor grootschalige agro-intensieve projecten meer kans hebben om land te verliezen.

Alex Htoo, van Land in Our Hands, een andere landrechtengroep, veroordeelt de basis van deze wet. Hij gelooft dat het een opportunistische regelgeving is die tegen etnische minderheden kan worden gebruikt als een systeem om ze uit te wissen. “Dit is weer een poging van de regering om ons etnische land te veroveren”, stelt hij.

Lokaal gebruikt land zonder juridische bescherming

Als deze wetswijziging is doorgevoerd met de positieve bedoeling om leegstaand land te identificeren dat aan landloze boeren kan worden gegeven, zijn er nog steeds duidelijke beschermingen nodig voor etnisch land. Myanmar huist 134 etnische minderheden, en eeuwenlang hebben de meesten overleefd door te verzamelen en jagen in de bossen of landbewerking met zwerflandbouw.

Belangrijk is dat op grond van clausule 30a gewoonterecht land wordt vrijgesteld van de verplichting om een vergunning aan te vragen. Echter, er wordt geen definitie gegeven voor ‘gewoonterecht land’. Er is ook geen kaart of administratie die iemand toestaat om te bepalen of zijn gewoonterecht land wordt erkend of niet.

Ko Ye Lin Myint, provincie coördinator voor de Myanmar Alliance for Transparency and Accountability (MATA), legt uit dat de wetten met betrekking tot gewoonterecht regels zijn die collectief door stammen zijn vastgesteld om hun land te besturen. Hij zegt dat zonder het erkennen van deze systemen “die al bestonden voordat Birma Birma heette en voordat het werd omgedoopt tot Myanmar, […] je etnische mensen beledigt, hun bestaan negeert, hun identiteit negeert, en ze generaties lang afsnijdt van hun geschiedenis van leven van het land.”

Werken aan landgerelateerde rechtszaken in Myanmar is controversieel en gevaarlijk. Ko Ye heeft doodsbedreigingen ontvangen. Ook zijn een aantal MATA-leden in het hele land gedood of vervolgd voor het verdedigen van hun land of het blootstellen van corruptie.

Hij zegt dat de implementatie van deze wetswijziging moet worden stopgezet, zodat de overheid etnische stemmen kan raadplegen in het besluitvormingsproces, in plaats van verder te gaan zonder gemeenschapsoverleg.

Ondertussen beweert Shwe Thien, directeur van de Land Core Group uit Myanmar, dat als de wet wordt gedefinieerd door een “inclusief en transparant overleg” tussen de regering, etnische leiders en landrechtengroepen, het als positiever wordt ervaren.

Adjunct-directeur van het ministerie van Landbouw, Veehouderij en Statistiek Hlwan Moe kon niet zeggen hoeveel mensen zich door het hele land in de afgelopen zes maanden hebben geregistreerd voor VFV-vergunningen. Hij verdedigde echter de wetswijziging en zei dat het “een kans [zou] bieden voor de mensen om zich te registreren […] aangezien in het verleden veel boeren op landbouwgrond werkten, maar het was niet legaal. Ze waren gewoon krakers.”

Zorgen over etnische conflicten

Myanmar wordt geconfronteerd met verschillende conflicten in het hele land, vooral in de noordelijke Shan staat, de deelstaat Kachin en de staat Rakhine. Volgens de VN zijn 244.000 mensen vanwege deze conflicten intern ontheemd in de Rakhine-, Kachin-, Shan- en Kayin-staten, en naar verwachting zullen ze een aantal van de grootste uitdagingen onder dit VFV-amendement tegemoetzien.

In de westelijke deelstaat Chin, langs de grens met de staat Rakhine, hebben de gevechten de laatste tijd enorm toegenomen.

Na de ‘opruimacties’ van het Myanmarese leger, waardoor meer dan 700.000 Rohingya naar Bangladesh vluchtten, zijn nieuwe confrontaties tussen het etnische rebellenleger Arakan en het leger van Myanmar in de Rakhine staat dit jaar geëscaleerd. Dichtbij de Paletwa gemeente, in de Chin staat, zijn meer dan 200 Chin-vluchtelingen naar Bangladesh gevlucht.

Deze risicopopulaties zijn momenteel niet in staat om naar huis terug te keren om een vergunning aan te vragen. Zelfs als ze naar huis zouden terugkeren, is het onwaarschijnlijk dat ze het benodigde papierwerk hebben om hun landeigendom te bewijzen aangezien ze onder dwang zijn vertrokken.

Het grootste deel van het VFV-land dat door de regering is geregistreerd, bevindt zich in de zeven etnische staten in Myanmar.

Gerechtigheid voor boeren was een centraal onderdeel van de verkiezingsbelofte 2015 van de Nationale Liga voor de Democratie. Bescherming van gewoonterecht land en oplossen van gevallen van landroof zijn enkele van de belangrijkste eisen van etnische partijen onder de nationale vredesbesprekingen van Aung San Suu Kyi. Daarom heeft de mogelijkheid dat mensen in overtreding zijn op hun eigen land, als ze er niet in slagen om het op de juiste manier te registreren, tot heftige protesten geleid onder etnische groepen in het hele land.

Wanneer hij wordt gevraagd naar de wetgeving, schudt Run Peng, een Chin-veehouder, zijn hoofd en noemt het “een wet van leugens.” Hij gelooft dat deze “wet door de regering is bedoeld om te proberen ons land af te nemen”.

Zelfs als grondbezitters een vergunning aanvragen, wist het feit dat alleen een 30-jarige vergunning voor het land wordt verleend generaties van historische eigendomsaanspraken op het land uit. “De minister van Landbouw van de Unie zei dat de VFV-wet niet voor de Chin staat is [vanwege de uitzondering voor gewoonterecht in de wijziging], maar hij vertelde ons dat als u uw land niet registreert, u uw land zult verliezen, dus dit is misleidend,” legt Run Peng uit.

Juridische experts hebben ook gewezen op het ontbreken van een mechanisme voor geschillenbeslechting als twee mensen hetzelfde land claimen onder de wijziging.

De puzzelstukjes van landhervorming plaatsen

Tim Millar, de Myanmarese Directeur van de landrechtengroep Namati, voegt eraan toe dat de wet in tegenspraak is met de positieve stappen onder het inclusieve Nationale Beleid inzake Landgebruik, vrijgegeven in 2016, toen de NLD voor het eerst werd verkozen. “De overheid kwam met dit landgebruikbeleid en nam de energie om veel verschillende belanghebbenden te raadplegen, maar vervolgens gaat hun allereerste wet volledig in tegen de geest van dit beleid,” zegt hij.

Zijn team voltooide recent een onderzoek in het land om na te gaan hoeveel mensen van deze wetswijziging op de hoogte zijn. Ze voerden 290 interviews in vier staten uit en ontdekten dat 72 procent niets wist over de VFV-wet of zei dat ze erover hadden gehoord maar niet wisten wat het was. Op de vraag of respondenten wisten dat de gewoonterechtgrond was uitgesloten van de VFV-wijziging, zei slechts 1 procent dat ze dit wisten.

“Ze worden gedwongen om te kiezen tussen het opgeven van gewoonterecht eigendomsrechten in ruil voor de kans om zwakke, beperkende landgebruiksrechten aan te vragen, of om hun gewoonterecht te doen gelden met het risico van onteigening en jarenlange gevangenisstraf” legde Ben Hardman, plaatsvervangend juridisch directeur van Earth Rights International uit aan Voice of America.

De strafrechtelijke aanklacht wegens inbreuk op VFV-land heeft ertoe geleid dat 41 internationale en lokale Ngo’s een open brief hebben gestuurd naar het Centrale Comité voor Landbeheer van de VFV waarin wordt opgeroepen de wet te stoppen om “verdere gevangenneming en uitzetting van onschuldige personen” te voorkomen.

“Het zal moeilijk zijn om duidelijkheid te krijgen over zaken als gewoonterecht door bestaande landwetten aan te passen – zoals is gedaan met de VFV-wet – in plaats van eerst een overkoepelende wetgeving over grondrechten aan te nemen zoals voorzien in het Nationale Beleid inzake Landgebruik,” zei het Myanmar Center for Responsible Business (MCRB) in een verklaring.

De regering heeft het Internationaal Verdrag voor Economische, Sociale en Culturele rechten (ICESCR) in 2017 ondertekend en geratificeerd, een belangrijk verdrag dat gemarginaliseerde groepen in staat stelt individuele klachten in te dienen op internationaal niveau over schendingen van hun sociaaleconomische rechten.

Maar de MCRB zegt dat verschillende landwetten in Myanmar, waaronder de VFV, niet conform zijn.

“Wij zijn van mening dat de implementatie van deze gewijzigde wet moet worden stopgezet in afwachting van een deskundige beoordeling van de gevolgen voor de mensenrechten,” zei de organisatie in een open brief aan de regering.

Juridische experts zijn het erover eens dat de VFV-wijziging problemen zal veroorzaken voor verantwoordelijke investeerders, maar ook voor de formele en gewoonterecht grondgebruikers.

In een brief van internationale investeerders in de Mineral Development Association aan het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen en Milieubehoud staat: “Onze overkoepelende bezorgdheid over deze wet komt grotendeels overeen met de bezorgdheid van andere bedrijven in andere sectoren. We denken met name dat het onwaarschijnlijk is dat bedrijven duidelijkheid kunnen krijgen over grondbezit door simpelweg de bestaande wetgeving (waaronder de VFV-wet) te wijzigen. ”

Dawt Cung, de boer die protesteerde na het verlies van zijn land, is bang dat zijn kleinkinderen plotseling kunnen worden weerhouden van het betreden van bossen, waterwegen of regio’s die als VFV-land worden beschouwd en worden afgesneden van het land waar zijn familie generaties lang heeft gewoond.

Tijdens de viering van de Nationale Chin Dag afgelopen maand, voordat het worstelen en dansen begon, zei Dawt Cung dat hij en andere Chin boerengroepen hoopten met de president te spreken, terwijl hij naar Hakha vloog voor het evenement. Hij was echter alleen daar om handen te schudden. Gekleed in een zwaar geborduurd traditioneel Chin-jasje, heft Dawt Cung zijn kin op en zegt krachtig: “We zullen niet opgeven, we zullen alles doen wat we kunnen [om te vechten] voor ons land.”

De President van Myanmar, Win Myint, arriveert bij de Chin Nationale Dag met zijn gevolg. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)

De Chin zijn erg trots op hun identiteit en band met het land. Hier komen jonge mensen samen in Hakha tijdens de Nationale Chin Dag. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)

Nationale Chin Dag in Hakha. Chin staat huist veel verschillende clans. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)

Dorpsoudsten leiden een dans om de voorouders te eren. (Hakha, Myanmar, 20 februari 2019)

—

Article, pictures and video by Libby Hogan.
Research by Aung Naing Soe.
Editing by Mike Tatarski and Anrike Visser.
Illustration by Imad Gebrayel.
Interactive map by Fabian Stricker.